Küba Gezi Rehberi

Küba, 50’li yıllarda her ne kadar donmuş gibi gözükse de, artık hızlı bir değişim içinde. Belki de Küba’nın Küba halini son görenler bizler olabiliriz. Bu yüzden bence geç kalmadan Castro’nun ve Che’nin Küba’sını görmekte fayda var. Seyahata başlarken sizlere faydası olabileceğini düşündüğüm bazı bilgileri aşağıda ufak ufak derledim. Gerisi sizde, iş bir bilet almaya bakar! 😉

Küba’ya Seyahat Etmeden Önce Bilmeniz Gerekenler

• Seyahate başlamak Türkiye’den vize almak ile başlıyor elbet. Vize alımını internet üzerinden ‘küba vizesi’ şeklinde aradığınızda vize veren bir çok turizm şirketi karşınıza çıkıyor. 50 dolara pasaportunuzun  fotokopisini e-posta ile gönderdiğinizde vizenizi adresinize gönderiyorlar. Vizeniz bilet şeklinde bir belge. Küba’ya girişte pasaportunuza herhangi bir şey işlenmiyor ve bu verilen belgeye işleniyor. Çıkışta da bu belgeyi alıyorlar. Küba’ya girişinizde bu belgeyi kaybetmeyin ve atmayın çıkışta bu belge olmadan sorun yaşayabilirsiniz.
• Eğer Küba’ya bizim en son yaptığımız gibi Amerika üzerinden geçecekseniz eğer, Türkiye’den aldığınız vize geçerli değil. Bizim, Miami’de Küba vizesi nasıl alınır diye sormadığımız yer kalmadı. Herkes bilmiyoruz cevabını verdi. Sonunda havayolu şirketini aramak aklımıza geldi. Meğerse o kadar basitmiş ki! Küba’ya uçmak üzere havalimanına geldiğinizde, check-in yaparken aynı yerden vizenizi de veriyorlar. Nakit kabul etmiyorlar. Kredi kartı ile 50 dolar ödeyerek hem biletinizi, hem de vizenizi alıyorsunuz. Ama bu vizeyi seyahatten dönene kadar mutlaka saklayın! Amerika’dan Küba vizesi almak işte bu kadar kolaymış!

Küba’da Para

• Kübada ik çeşit para kullanılıyor. Biri ‘peso convertible’, yani turistlerin kullandığı ve Amerikan dolarına eş CUC, diğeri ise yerli halkın kullandığı Küba pesosu CUP. 
• 1993 yılına kadar, ülkede döviz bulundurmanın ağır cezası varmış ancak bu yıl yasal hale gelmiş. Dolar üzerinden maaşlar, bahşişler alınmaya başlanınca zenginler ile fakirlerin arasındaki fark açılmış. Castro, bu açığı kapatmak ve kendi parasını daha değerli hale getirmek için 2006 yılında bu değişikliği yapmış. Küba pesosu bugün devlet maaşlarını ödemek için kullanılıyor ve başka para ile değiştirilemiyor. CUC ise ülke dışında başka hiç bir yerde geçerli değil.
• Dolar bozdururken yüksek komisyonlar ödendiği için, avro bozmak daha mantıklı. 
• Havaalanında giriş yaparken para bozdurmak için artık ATM benzeri makineler var. Dönüşte ise kalan parayı ‘Cambio’ gişelerinde yine avro ya da dolar olarak çevirebilirsiniz.
• Paranızı şehir içinde CaDeCa (Casas De Cambio) ofislerinde de bozdurabilirsiniz. Herhangi bir komisyon almıyorlar. Diğer bankalar komisyon alıyor. Ancak yanınızda Amerikan Doları haricinde Avro, Sterlin gibi para birimi bulundurun. ABD Dolarından %10 ve üzeri komisyon kesiyorlar. Oteller de döviz bozuyor ama 1 CUC=1 avro olacak şekilde bozuyor ve kaybınız oluyor (1 CUC=0.9 avro ve 25 Küba Pesosu)
• Küba genelinde kredi kartı geçmiyor. Üç yıldız ve üzeri otellerde ve araç kiralarken kredi kartı kullanabiliyorsunuz ama bu şekilde kullanım daha pahalıya geliyor. Çünkü çekimi avro üzerinden yapıp 1 avro=1 CUC olarak hesaplıyorlar. 

Küba’da Ulaşım

• Küba, doğu, batı ve merkez olarak üçe ayrılıyor. Doğuda Camagüey, Las Tunas, Holguin, Santiago de Cuba, Granma, Guantanamo Askeri üssü; Batıda Havana, Pinar del Rio, Matanzas ve Isla de ka Juventud; merkezde Santa Clara, Cienfuegos, Sancti Spiriturs ve Ciepo de Auro yer alıyor.
• Şehirde taksi isterseniz; eski arabalar, coco-taxiler ya da bici-taxiler var. Taksimetresi bulunan ve devlet tekelinde olan taksilere CUC ile ödeme yapılıyor. Turistik yerlerde Turistaxi, OK taxi ve Habanataxi var ancak pahalı. Mavi logolu sarı taksi Panataxi ise ucuz.‘Coco-taxi’ler bisiklet motoruyla çalışan üç tekerlikli sarı araçlar. Eski Amerikan arabaları kadar buraya özgü. Havana ve Santiago dışında at arabası taksiler de var.

• Araç kiralamak için [email protected] adresinden Cubaism Ltd. şirketinden aracınızı kiralayabilirsiniz. Araç kiralamalar da devletin şirketleri üzerinden yapılıyor. Acentaların otellerdeki bürolarından da kiralama yapılabiliyor. Kiralama yaparken aracınızı mutlaka sigorta ile kiralayın.
• Eğer rezervasyonunuz yoksa Küba’da ulaşım oldukça zor. Otobüs rezervasyonları viazul.com adresinden yapılabiliyor. Ama en az bir ay önceden internetten gideceğiniz yerleri belirleyip rezervasyonunuzu belirlemeniz gerekiyor. En iyisi Küba’ya biletinizi aldığınızda hemen orada gideceğiniz yerleri belirleyip rezervasyon yapmanız. Küba’ya gittiğinizde gitmek istediğiniz yerlere bilet bulamayabilirsiniz ve internet çok kısıtlı yerlerde ve çok yavaş olduğundan orada rezervasyon yaptırmak neredeyse imkansız oluyor. Ama önerim sadece rezervasyon yapın, parasını ödemeyin! Her an yolculuğun iptal olma ihtimali var. Paranızı geri almakta zorlanabilirsiniz.
• 2012 yılında Amerikan arabalarını satmaya izin çıkmış. Ancak bu yıla kadar arabaları satamadıklarından, mekanik konusunda hepsi çok iyi. Arabalarını kendileri tamir ediyorlar. 

• Şehir içi ulaşım otobüslerle ama herkes ayakta ve saatlerce otobüs bekleyebiliyorlar. Küba herkes beklemeye alışmış. Her şey için bekliyorsunuz. Taksiye verecek paraları yok. Son zamanlarda dolmuş sistemi gelişmeye başlamış. Taksiye topluca binip ücreti paylaşıyorlar. ‘Camel Bus’ denilen kamyon gibi uzun otobüsler de var. Bunlar yeni toplu taşıma araçları. Diğer otobüslerden 1 cent daha ucuz.

• Atlar hala kullanılıyor özellikle Santiago de Cuba’da. Motorsiklet burada lüks. Kamyonla otostop da var ama bunlar bir görevlinin denetiminde, binenler kayıt ediliyor ve belirli noktalardan kamyon halkı alıyor.

Küba’da Konaklama

• Casa Particular, Kübalının evinde konaklama anlamına geliyor. Devletin izniyle bazıları evlerini pansiyon haline getirebiliyorlar. Bu evlerin kapısında yasal olduğunu gösteren ters çıpa işareti var. Bir gün önceden söylendiğinde, ertesi sabah istenilen saatte kahvaltı hazır oluyor. Genelde taze ve egzotik meyveler ve kahvaltı çeşitleriyle hazırlanıyor, fiyatı 4-5 CUC civarı, yemek isterseniz fiyatı 10 CUC civarı.

• Konaklama yaklaşık iki kişi için 25 CUC ile 35 CUC arasında değişiyor. Havaalanından karşılanmak isterseniz 25-30 CUC karşılığında sizi taksi ile havaalanından aldırıyorlar.

• Küba’da ayrıca oldukça lüks oteller de var. Hotel Nacional de Cuba, Plaza Hotel, Hotel Sevilla, Iberotel Parque Central, Hotel Saratoga Havana’daki lüks otellerden bazıları…

• Biz nerelerde kaldık derseniz Küba’da Konaklama yazımda daha detaylı bilgilere sahip olabilirsiniz.

Küba’da Yemek

• Tüm restoranlar devlet tekelinde ama Pladar adı verilen bazı restoranlar özel izinle aileler tarafından işletiliyor ve çoğunluğu gerçekten şık ve ortalamadan biraz daha pahalı.

• Platanos, kızartmalık muz her yemeğin yanında garnitür olarak geliyor. Ya da platanos ve bira geleneksel atıştırmalık.

• 1962 yılında halka karneyle yemek dağıtılmaya başlanmış. Elle yürütülen bir sistem olmasına rağmen, eksiksiz işliyor. Tuz bedava. Her ay tüm yiyecek paketi için yaklaşık 1,20 dolar civarı katkı payı var halkın. Torbalarını kendileri getiriyorlar ancak söylediklerine göre ayın yarısında paket bitiyor.
• En çok karşınıza çıkacak olan siyah fasulye ve pilav. Yemek yediğiniz hemen her yerde canlı müzik de var.

• Biz nerelerde ne yedik merak ediyorsanız, Küba’da Yemek isimli yazımı okuyabilirsiniz.

Küba’da Sosyal Hayat

• İnternet kullanımını – ETECSA isimli bizdeki PTT merkezleri gibi merkezlerden saati 1.5 CUC’a bir kart satılıyor. Bu kartla internet olan alanlarda bağlanabilirsiniz. Ancak sınırlı sayıda satış yaptıklarından her istediğinizde kartı bulamayabilirsiniz. Ayrıca otellerde bir şey içer veya yerseniz otellerden de internet kartı alabilirsiniz. Ama kullanımı çok yavaş ve fiyatı 2-4 CUC arası.  İnternet kafe gibi yerlerde de yavaş da olsa bağlanmak mümkün. En iyisi kart alıp parklardan bağlanmak. Kübalılar şu aralar parklarda dünyayı keşfetmekle meşgüller.

• Kübalıların en büyük tutkusu beyzbol. Saha bile olmasına gerek yok. Yollarda arabalar geçerken bile beyzbol oynuyorlar. Beyzbol, Amerikalıların yönetimde olduğu yıllardan kalan bir tutku.
• Tropicana Gece Kulübü, 1939 yılından bu yana bir gösteri salonu. Burası da beyzbol gibi Amerikalıların miraslarından biri. Ancak şimdilerde Amerikan etkileri daha fazla kendisini göstermeye başlamış. Maalesef artık Mc Donalds ve Dominos Küba’da!
• Küba’da yılın her günü bir tanrıçaya ait.
• Sabahları sokaklarda spor yapan gruplar alışıldık bir görüntü.
• Düğünler cumartesi-pazar evlendirme dairesinde yapılıyor. 
• Tüm kitaplar pahalı ve sansürlü. Bütün gazeteler de devlet tekelinde ve sansürlü.
• Küba’da ne almak istersen al, çok uzun sıra beklemen gerek. Öyle bir sistem kurulmuş ki, sırada olmayıp, bankta otursalar bile herkes kimin en son olduğunu biliyor ve arkasında ekleniyor.
• Her şey devlet tekelinde olsa da her köşede bulabildiği her şeyi satan satıcılar var. Bir arkadaşı mutlaka diğer köşeden polisi gözlüyor. Çünkü bu satışlar yasal değil. 
• Küba halkı 65 yaşında emekli oluyor ama maaş yeterli olmadığı için tüm emekliler sokakta bir şeyler satmaya çalışıyor. Tüm gün gazete satan bir satıcı yaklaşık 80 cent kazanıyor. Satıcılık yapamayanlar çöplerden geri dönüşüme gidecek ne varsa topluyor. Gazete, kağıt, poşet, plastik, teneke kutu… Yasal değil ama yapıyorlar.
• Her Kübalı ateş etmeyi biliyor.
• Küba’nın ruhu müzik! Küba müziği Afrika’dan geliyor. Salsa, tango, caz da var. Konserler bedava. Müzikle popo sallama geleneksel. Kadınlar kadar, erkekler de iyi yapıyor. Bueno Vista Social Club dünyaya mal olmuş en ünlü müzik grubu. 70’li yaşlarından sonra ünlü olan bu adamlar müzikleri ile dünyayı sallamışlar. Bugün hala aynı ismi taşıyan gruplar çeşitli yerlerde müzik yapmaya devam ediyorlar. Daha detaylı bilgi için Küba’da Müzik isimli yazımı okuyabilirsiniz.

• Turizm bölgelerindeki tesisler ölü sezonda, Miami’deki akrabalarından gelen paralarla zengin olan Kübalılara açılıyor. Böylece oteller boş kalmamış oluyor. Sayılı yemek yiyen Kübalılar için açık büfede olmak bir cennet. Burada sıra yok ama lokaller için normalin 25 katı pahalı. Turizm bölgelerinde bambaşka bir Küba var. Her şey temiz ve bakımlı. Sadece yabancıların yediği restoranlar var. Buraları tropik cennet. Gecesi 300 dolara odalar var. Burada çalışanlar yine Kübalı tabi.
• İş gücünün %21’ini tarım oluşturuyor. Şeker kamışı, tütün, turunçgiller, kahve ve pirinç önemli ihracat kalemleri. Balıkçılık ve hayvancılık da yapılıyor. Ancak en büyük gelir kaynağı turizm. Çin, Kanada, İspanya, Hollanda en büyük ticaret ortakları. Son yıllarda Latin Amerika ülkeleriyle de bağlantıları güçlenmiş.
• Che ‘çocuklarıma ve karıma mal mülk bırakmıyorum, hatta böyle olmasına seviniyorum. Devlet onlara ihtiyacı olan her şeyi karşılayacaktır’ demiş. Dediği gibi de olmuş. Yeterli olmasa da yiyecek, eğitim ve sağlık hizmetleri devlet tarafından karşılanıyor. Karneyle her aileye ihtiyacı olan yiyecek dağıtılıyor. İş imkanı veriliyor. Maaşlar arasındaki fark en fazla %3. Yani doktorla garson aynı gelire sahip. Hatta garsonun bahşiş aldığını düşünürsek, doktordan daha fazla kazanıyor olabilir. Ev kirası yok. Evsiz yok ama ev denemeyecek yerlerde kalan da çok. Hastane ve eğitim ücretsiz. Eğitim çok kaliteli. UNESCO, Küba’nın eğitimini, Amerika 25. iken dünyada 16. sırada kabul etmiş.

• Kadınlar parlamentonun %43’ünü oluşturuyor. Kadına şiddetin cezası çok ağır ve belki bu yüzden şiddet yok.
• Güney Kore dizileri en çok sevilen ve izlenen TV programıyken şimdilerde Türk dizileri de pek revaçta. İki yıl önce gittiğimde kızlar Türk olduğumuzu öğrenince ‘Murat’ diye bağırmaya başladılar. ‘Murat kim?’ deyince ‘Asi’ dediler. Meğer Asi dizisindeki Murat’a aşıklarmış. BU yıl gittiğimizde de otelde çalışan bayan ‘Kadın’ dizisini seyredip her akşam ağladığını söyledi.
• Ernst Hemingway, 20 yıl Küba’da yaşamış. Sürekli gittiği bar: La Bodeguita del Medio ve El Floridita Yedi sene kaldığı otel: Hotel Ambos Mundol. Otel odası numarası: 511. En çok içtiği içki: Cuba Libre (Rom ve Cola karışımı) ve Mohito. Küba’da, ‘Çanlar Kimin için Çalıyor?’ ve ‘İhtiyar Adam ve Deniz’ kitaplarını yazmış.

• 16 Ekim 2012’de yurtdışına çıkış vizesi kaldırılmış.
• Ulusal Bale Okulu dünyanın en iyilerinden. Bale en önemli şey. Fidel, sanatçıların gösteri için yurt dışına çıkıp, iltica etmelerinden çekindiği için onların yaşam standartlarını yüksek tutmuş. Özellikle balerinler iyi maaş alıyormuş. Bu yüzden erkek- kız herkes bale eğitimi almaya çalışıyor. Bir nevi iyi yaşam anahtarı. 
• Küba’da çocuklar daha altı yaşındayken ‘Genç Komünist Öncüler’ olmak üzere ant içerlermiş. Ülkenin pek çok yerinde dev panolarda ‘Socialismo o Muerte’ yani ‘Ya sosyalizm ya ölüm’ ya da ‘Vina la Revolucion’ yani ‘Yaşasın Devrim’ sloganlarını görürsünüz. Komünist sloganlar her yerde karşınıza çıkıyor.

• Küba’da giyim kuşam çok önemli. Son derece fakir olmalarına rağmen, kendince şık giyime özen gösteriyorlar. Oldukça dekolte ve renkli giyiyorlar ve pejmürde kıyafetlerden hoşlanmıyorlar.
• Santeria, Afrika’dan gelen kölelerin Hristiyanlığa zorlanmasıyla ortaya çıkan bir din. Kendi inanışlarına devam ederken, bir yandan da Hristiyanlık etkisinde kalınca, iki dinin karışımıyla ortaya Santeria dini çıkmış. Özellikle Santiago de Cuba’da pek çok rahip bu dine mensup. Bu dine mensup kişiler baştan ayağa beyaz giyiyor ve boncuklar takıyor.

• Küba’da erkekler oldukça flörtüz. Evli olmaları, flört etmelerine engel değil ancak niyetleri de kötü değil.
• Kübalılar çok sıcak kanlı ve esprili insanlar. Belki yıllardır süregelen fakirlik ve mücadeleden bu yolla başa çıkıyorlar.
• Küba’da kadınlar arasında ilginç bir tırnak modası var. Oldukça uzun ve renkli! Günlük hayatlarını bu tırnaklarla nasıl sürdürebildiklerini hiç anlayamadım. 😉

• Dünyada ‘Vitiligo’ hastalığının tek tedavi edildiği ülke Küba. Kendi yetiştirdikleri bitkiler ile yaptıkları tedavi, Camilio Cienfuego Clinic adındaki merkezden hastaneye yönlendirme yapıyorlar. Centro De Histoterapia Placentaria adındaki hastane 08.30-16.00 arasında hizmet veriyor. Tedavi üç gün sürüyor. İlk gün 120 CUC, diğer günler 40 CUC ödeniyor. Melogenina isimli ilacın şişesi 36 CUC. Bir yılda altı şişe gerekliymiş. (Kaçak satış yapmaya çalışanlara dikkat!) 
• Kanser aşısının da bulunduğu söyleniyor.