Uçsuz bucaksız üzüm bağları, binlerle yıllık zeytin ağaçları ve deniz kokusuyla beslenen Itria vadisi, İtalya’nın en verimli toprakları…
Puglia, tam da çizmenin topuğunda, henüz pek turistik olmamış, dolayısıyla hala doğal, hala leziz, içinde hem tarih, hem kültür, hem de lezzet barındıran İtalya’nın yeni gözde rotası. Sadece bir buçuk saatlik bir uçuşla, bölgenin merkezi Bari’ye varmak mümkün. Bari, eski şehri ile (Bari Vecchia) tarih boyunca ağırladığı tüm kültürlerden bir parça sunuyor. Tarihi dokunun yanında, kapı önünde oturan yaşlıları, avluda oynayan çocukları, balkonlara asılı çamaşırları ve açık kapılı evleri ile hala bozulmamış bir mahalle kültürünü bizlere hatırlatıyor.
Bari’den yola devam ederek Itria Vadisi’nin bereketli topraklarının neler sunduğunu görebiliyorsunuz. Denize paralel giderek, Monopoli’de bir deniz kenarı molası verip, tertemiz bir havada, zeytin hasadı yapan köylülerle selamlaşıp vadideki Bari’ye en uzak noktadan, inci beyazı Ostuni’den rotaya başlamak bu bölgeyi gezmek için bence en güzeli…
Trulli bölgesinin sonu ve Salento’nun başlangıcında yer alan Ostuni, balkonlarından çiçekler sarkan bembeyaz evleri, parke taşlı daracık sokakları ile ‘inci beyazı’ lakabını fazlasıyla hak ediyor. La Citta Bianca yani ‘Beyaz şehir’ ünvanını alan Ostuni, Adriyatik Denizi’ne tepeden bakar. Etrafı üzüm bağları ve zeytin ağaçlarıyla çevrili bu bembeyaz kasaba, tertemiz havası ve eşsiz lezzetleriyle zaman içinde Kuzey Avrupa’dan çok insanın buraya göç etmesine de sebep olmuş.
Tepeye kurulup, eşsiz bir teras manzarası sunduğu için vadinin balkonu tabir edilen Locorontondo, herkesin kapısının önünü süpürmesi nedeniyle tertemiz. Yaşayanların, kapı önlerinde ekilecek bir santimetrelik bir toprakları olmamasına rağmen saksılarla yarattığı vaha görülmeye ve örnek almaya değer.
Cisternino ve Martina Franca da, diğer kasabalar gibi Alberobello’ya giderken yol üzerinde ziyaret edebileeğiniz harika kasabalardan bazıları. Aralarında yaklaşık on beşer dakika mesafe olan bu güzel kasabalardan geçtikten sonra, son durak Alberobello…
Adı ‘güzel ağaç’ anlamına gelse de, esas ünü, taşları üst üste koyarak harçsız yapılan koni şeklinde çatıları ile masalsı Trulli evlerinden geliyor. Tüm Puglia bölgesinde görülebilen trullilerin merkezi Alberobello’nun adı kayıtlara ilk defa, 16. yüzyılın başlarında 40 ailenin yerleşmesiyle geçmeye başlıyor. Bölgedeki kalker taşının çokluğu, harç kullanmadan bu evlerin yapımını sağlamış. O dönemlerde yeni yerleşim yeri kurmak çok yüksek vergiler ödemeyi gerektiriyormuş. Kont II. Giangirolamo’nun fikriyle evlerin koni şeklindeki damları, taşları harç kullanmadan üst üste koyarak yapılmış. Böylece vergi memurları geldiğince, damlar kolayca yıkılır ve evler dört duvar kalırmış. Bu durumda da ev sayılmadığı için vergi ödemekten kurtulurlarmış. Bazı söylentilere göre de bu yapının Ortadoğu’dan geldiği varsayılıyor. Nitekim bronz çağına gidildiğinde bile bu tarz yapılara rastlanmıştır ve Harran’daki evlerin de yapısı bu yapıya çok benziyor.
1996 yılında, yaklaşık 1500 trulli evi ile UNESCO Dünya Listesi’ne girmiş Alberobello’daki bu evlerin duvarları çok kalın. Neredeyse 1 metre genişliğindeki duvarlar hem yapıyı sağlamlaştırıyor, hem de kalınlığı sayesinde yazın serin, kışın ise eskiden içeride yanan şöminenin, şimdilerde ise ısıtıcı sistemlerinin sağladığı sıcağı muhafaza ediyor ve böylece ısı korunabiliyor.
Trulli evlerinin çatılarında beyaz kireçle boyanmış semboller görülür. Bunlar içinde yaşayan ailenin ya dini görüşünün ya da hangi statüde olduğunun göstergesi. Konik şeklindeki çatının en üstüne ise, yapanın imzası niteliğinde son bir taş ekleniyor.
Tam da bu taşla sonlanan çatının altına gelen yer genelde evin holü. Girişte hol ve mutfak var, çatı katları ise rutubet olmadığı için ya yatak odası ya da kiler.
İtalya’nın bilinen rotalarının aksine, Alberobello daha az turistik, gelenler de çoğunlukla İtalyalı turistler. Alberobello tepedeki en büyük ev Trulli Sovrano ile ve Santi Medici katedrali ile sizi ağırlamaya başlıyor.
Bu kasabadaki her şey yürüme mesafesinde. Ana caddede Corso Vittorio Emanuele’den yavaş yavaş aşağıya indiğinizde, Piazza del Popola’ya yani ana meydana gelirsiniz. Meydanın, hem sağında hem de solunda sanki kasabanın akciğerleri gibi yerleşmiş 2 trulli yerleşim bölgesi görürsunuz. Sağdaki bölge Rione Monti, 1000 adet trulli evi ile, yaşam alanının tek tük kaldığı, evlerin daha çok mağazalara, hediyelik eşya dükkanlarına restoranlara döndüğü alan. Hediyelik eşya dükkanlarında trulli şeklindeki her şeyi bulmak mümkün. Buraya özgü ve terakota ile yapılan uğurlu düdükler ise bir nevi Alberobello’nun simgesi olmuş. Yeni yeni ziyarete başlayan Türkler için Türkçe tabelalar görmek sizi şaşırtmasın.
Yürürken bazı evlerin kapılarında ziyaret serbest ya da teras manzarası yazılı tabelalar görürsünüz. Ev sahipleri sizi ücret beklemeden evlerine alır ve ziyaretinize izin verir.
Via Monte Sabotino, Via Monte S. Michele ve Via Monte S. Gabriele bu bölgenin sokaklarıdır ve hepsi de yokuş yukarı gider. Hangisinden giderseniz gidin, dik yokuşun sonunda Sant’Antonio kilisesi sizi karşılar.
Soldaki bölge ise, Aia Piccola olarak geçer ve yaklaşık 400 adet olan trulli evlerinde ise hala yerel halk yaşamakta. Sessiz caddelerde bir iki açık kapının ardından görülebilen bir ev yaşamı vardır. Bazıları ise konaklama mekanı olarak hizmet vermekte. Trulli evinde kalma deneyimi için denenmeye değer. Üstelik anlaşmalı oldukları kafelerde verdikleri açık büfe sabah kahvaltısı ise oldukça zengin bir mönü sunmakta.
Gerçek İtalyan mutfağı Alberobello
Corso Vittorio Emanuele’den aşağıya indiğinizde, ana meydana gelirsiniz. Sağ ve sol taraf iki ana trulli bölgesidir. Ana cadde Largo Martellota tipik İtalyan restoranlarının ve barlarının olduğu caddedir.
Perşembe günleri sebze- meyve pazarı kurulur ve yerli ürünler satılır. Hava güzelse keyifli bir piknik için şahane bir alternatif olabilir. Sadece Alberobello’da değil, tüm İtria vadisinde marketlerde ya da ufak dükkanlarda peynir çeşitlerini bulabilirsiniz. Bölgenin peynirleri, tüm İtalya’nın hatta bence dünyanın en iyileri arasına girer. Bölgeye özgü Burrato peyniri, dışı mozzerella içi kaymaktan oluşur ve bir günde tüketilmesi gerekir. Dayanıklı olmadığı için alıp getirmek mümkün değil ancak bu lezzeti tatmış olmak bir şans. Kaşkaval peyniri ise aylar tavanda asılı bekletildikten sonra satışa sunuluyor. Burrato kadar olmasa da lezzetli ve denenmeye değer.
Tüm Puglia’da meşhur olan bir diğer şey ise, kasaplarda pişen etler. Bizdeki balıkçılarda olduğu gibi, kasapların vitrininden et seçerek hemen orada mangalda pişirtebilirsiniz. Bereketli toprakların bin bir çeşit otlarıyla beslenen hayvanların etleri hem çok lezzetli, hem de oldukça ekonomik.
Casa Nova, Largo Martellotto’nun sonunda, Via San Marco’nun hemen içinde son derece tipik bir Puglia restoranı. Mönüsü yanında ambiyans da tipik İtalyan. Duvarları boydan boya köylülerin ve zeytin toplayan kadınların resimleriyle boyanmış. Ne yerseniz yiyin, her şey çok lezzetli. Bölgeye özgü , kulak memesine benzediği için kulak anlamına gelen ‘orechiette’ buralarda pek meşhur ama bence mönüde daha lezzetli şeyler bulmak mümkün.
Yemeğin sonunda kahveyle beraber kocaman bir kesme tahtasının üzerinde çikolata geliyor ama esas sürpriz tavada pişen kestane!
Bölgede her şey lezzet üstüne o kadar kurgulanmış ki, tüm vadide yıl boyunca neredeyse her ay düzenlenen lezzet festivalleri var. Kısa bir seyahat ile 3 günlük bir tura değer!
Casa Nova dışında tavsiye aldığımız diğer restoranlar :
- Trullo d’Oro – Biraz pahalı ama yerel atıştırmalılar ve foccacio ekmekli lezzetler sunuyor.
- La Cantina – Bu restoranda mutfak açık ve şefi yemek pişirirken seyredebilirsiniz.
- Gli Ulivi – Her zaman lokallerin gittiği yere gidin. Kasabanın biraz dışında ancak olağanüstü mönüsüyle (kişi başı yaklaşık 25 avro) denenmeli.
