Grand Canyon National Park, belki de pek çok kişinin gitmeyi hayal ettiği yerlerden biri. Bizim de aynı hayalımız olduğu için Page şehrindeki muhteşem Antilop Kanyon gezisinin ardından konaklama yapacağımız Flagstaff şehrine geldik. Burası Grand CanyonNational Park gezisi yapmak için en uygun şehirlerden biri. Diğerleri de Tusayan ve Williams. Çünkü kanyonun içinde konaklama imkanları çok sınırlı. Biz Flagstaff’tan bir buçuk saatlik bir sürüş ile kanyona vardık.
Park, Amerika’nın en eski onbeşinci parkı ve Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri. 1600 metre derinliğindeki parkın yaşı ise altı milyon! Hatta kanyonun altındaki geçitlerin içindeki kayaların en eskisi 1.84 milyar yıl öncesine dayanmakta. Colorado Nehri, Grand Canyon’u ikiye ayıran bir bariyer oluşturuyor ve aslında bu eşsiz doğa harikasını depremlerle el ele vererek yaratmış.
Görüntüler gerçekten güzel ama daha çok etkilendiğimiz şey altı milyon yıllık katmanların üzerinde yürüyor oluşumuz oldu. Dünyanın Yedi Doğal Harikası’ndan birinin korunarak bugünlere gelmesi ve onun üzerinde yürüyor olma duygusu etkilenmenin de ötesinde biraz da şaşkınlık içeriyordu. Haliyle yaratılışın gizemlerine merak duygusuyla doluyor insan.
Büyük Kanyon’un kenarında duruyorsunuz ve bizden milyonlarca yıl önce buralarda kimler, neler geziyordu diye düşünmeden edemiyorsunuz. Hangi bilinmeyen güçler Colorado Nehri’nin bu büyük uçurumu oymasına neden oldu? Doğanın senfonisi tüm ihtişamı ile burada dünyanın mezarını mı yaratmıştı?
Kanyon, tüm bu yıllar boyunca depremler ve seller ile sürekli şekil değiştirmiş, katmanlar üst üste sıkışmış ve bugünkü durumuna gelmiş. ‘Kim bilir?’ diyoruz, ‘daha neler görecek acaba bu katmanlar?’…
Grand Canyon Nasıl Oluşmuş?
Büyük Kanyon’un nasıl oluştuğunu merak ediyorsanız tek cevabı: Erozyon! Kanyon kenarları boyunca yürüyüş yaparken aşağıya baktığınızda ise bu oluşumun sebebini görüyorsunuz: Colorado Nehri!
Nehir, kanyonun duvarlarında milyonlarca yıldır gördüğünüz çeşitli katmanları geçip oyuklar kazıyor. Su ve rüzgar ise kayayı aşındırıp süpürüyor. Nehrin bir zamanlar tepede oluşuna inanabiliyor musunuz?
Büyük Kanyon’un katmanları çeşitli zaman dilimlerini ve koşullarını ortaya çıkaran muhteşem bir özellik. Geride kalan tortular o zaman dilimlerinin koşullarını (çamurlu, kayalık, kumlu, volkanik, vb.) anlatıyor bize…
Grand Canyon’da Kimler Yaşamış?
Büyük Kanyon, binlerce yıldır Amerikan yerlilerine ev sahipliği yapıyor ya da daha doğru bir deyişle yerlilier tüm bu toprakların asıl sahibi. Yaklaşık 10.000 yıl önce, Paleo avcılarının bölgede avlandıkları biliniyor. Daha yakın zamanlarda ise avcılar, M.Ö. 1000 yılına kadar bu bölgede yaşamışlar. Kanyonda bulunan çanak çömlek gibi arkeolojik bulgular 4000 yıl öncesine kadar dayanmakta.
Puebloan halkının ataları M.S. 500 civarında buraya taşınmış. Mısır yetiştiriyorlarmış, koyun, tavşan ve geyik avlamışlar. Değişik sepet yapma becerileri, arkeologları bu insanları “sepet üreticileri” olarak adlandırmaya yöneltmiş.
Park, M.S. 1185 yılında inşa edilen, etkileyici Tusayan Pueblo dahil olmak üzere yaklaşık iki bin atadan kalma Puebloan alanı içermekte. 1200’lerin sonunda, ilk ‘Büyük Kanyon yerlileri’ evlerini terk etmiş. Bazıları uzun bir kuraklığın bu kitlesel göçü tetiklediğini düşünüyor.
1300’lerde Cerbat (bugünün Havasupai ve Hualapai kabilelerinin ataları) halkı Güney Paiutes’e taşınmış. Bir yüzyıl sonra, Navajo ve Dine yerlilerinin (Apache’lerin akrabaları) kanyonun içine ve çevresine yerleştiği görülüyor. Bugün, Antilop Kanyonu gezdiğimiz Navajo rezervasyonu, Büyük Kanyon’un doğu kısmında yer almakta.
Grand Canyon’un Avrupalılar tarafından ilk fark edilmesi 1540 yılında İspanyol Garcia Lopez de Cardenas tarafından olmuş. Zaten İspanyolların tüm Amerika kıtalarında el atmadığı yer kalmamış. 1800’lerin ortalarında ise Teğmen Joseph Ives’in önderlik ettiği bir grup asker bölgeyi araştırmış ve bölgenin “tamamen değersiz” ve “karsız bir yer” olduğu sonucuna varmış.
John Wesley Powell, 1869’da Büyük Kanyon’u ilk keşfedenlerden olmuş (Lake Powell yazımdan hatırlarsınız. Bu bölgenin ilk haritasını da çıkaran kişi). Onunla birlikte dokuz arkadaşı Büyük Kanyon boyunca ahşap gemilerle 1600 kilometre yol kat etmiş.
İlk tehlikeli sefer sırasında üç kişi, aşırı sıcaklıklar nedeniyle yaşamını kaybetmiş. 1871’deki ikinci bir yolculuk, ABD’nin keşfedilmemiş bu kısmı hakkında bilgi sağlamasının yanı sıra ABD Jeoloji Cemiyeti’nin kurulmasıyla da biliniyor. Dediğim gibi Powell Gölü’nün adı John Wesley Powell’ın adından geliyor.
“Dağdan Yere Kadar” bir zamanlar Paiutes tarafından bölgeyi tanımlamak için kullanılan bir terimmiş. John Wesley Powell daha sonra 1870’lerde “Grand Canyon / Büyük Kanyon” terimini kullanmaya başlamış. Bundan sonra da kanyonun adı bu şekilde kalmış.
1870’ler ve 1880’lerde kanyonda kurşun, çinko, asbest ve bakır keşfi başlamış. Ancak, kanyondaki madencilik zor olmuş. Madencilik yoluyla dolar kazanmak yerine, bir çok madenci daha karlı bir girişime el atmış: Turizm!
Binalar, demiryolları, konaklama yerleri ve yeni yollar yapılmış. 1919’da kanyon ve milli parkı gösteren muhteşem fotoğraflar ile dünyanın dört bir yanındaki turistlere, dünyadakilere benzemeyen bir manzara vaat edilmiş ve kazanan onlar olmuş.
Grand Canyon National Park Kaç Bölgeden Oluşuyor?
Grand Canyon National Park ya da bizim deyişle Büyük Kanyon Ulusal Parkı ana hatları ile South Rim (Güney), North Rim (Kuzey) olarak ikiye ayrılıyor. Ancak işletmesi bir yerli kabileye ait olan Grand Canyon West (Batı) ve East (Doğu) de var.
Şimdi bu bölgeleri ve ‘biz neler yaptık?’ kısmını biraz daha detaylı anlatmak ve sizlere müthiş bir Grand Canyon Gezi Rehberi hazırlamak istiyorum 🙂
Grand Canyon South Rim (Büyük Kanyon Güney Bölgesi)
Tüm yıl açık olan kanyon, her yıl beş milyondan fazla ziyaretçi ile en popüler ve en erişilebilir olanı. Büyük Kanyon’u ziyaret eden turistlerin hemen hepsi, Grand Canyon Railway / Büyük Kanyon Demiryolu’na ev sahipliği yapan 60 kilometre uzaklıktaki Williams’tan ya da 130 kilometre kuzey batısındaki Flagstaff’tan ya da Flagstaff’ın yaklaşık 30 kilometre güneyindeki kırmızı kayaların diyarı Sedona’dan South Rim’e geliyor.
Bulunduğumuz tarihte kuzey kısmı kapalı olduğu için biz de sadece South Rim’i gezebildik. Kanyonda giriş ücreti olarak kişi başı onbeş dolar ödedik ve arabayı Grand Canyon National Park Visitor Center önündeki otoparka park ettik. Pek çok alanda park yerleri var. Ama park ettiğiniz yeri mutlaka işaretleyin, biz dönüşte unutmuştuk çünkü 🙂
South Rim’de parkın içinde üç ayrı ücretsiz otobüs servis hattı var. Hermits Rest Route (kırmızı rota), Kaibab Trail Route (turuncu rota) ve Village Route (mavi rota) var. Ziyaretçi merkezinden hangi hatların açık olduğunu öğrenmekte fayda var.
Köyde dolaşmak için, Mavi Rotalı otobüs ziyaretçi merkezinden park ve kamp alanlarına, restoranlara ve mağazalara ücretsiz olarak servis veriyor.
Ziyaretçi merkezinden çıkıp Grand Canyon’u görmenin en kolay ve en hızlı yolu ise, Kaibab Rim Otobüsü’nü (turuncu rota) almak. Kaibab Rim, merkezden Yavapai Noktası ve jeoloji müzesine, Güney Kaibab Patikası ve Yaki Noktasına hizmet vermekte.
Muhteşem manzaralı Hermit Road otobüsü (kırmızı rota) 1 Mart – 30 Kasım tarihleri arasında hizmet veriyor. Hermit Yolu boyunca Maricopa, Powell, Hopi, Mohave ve Pima noktalarını da içeren dokuz izleme noktasında duruyor. Hermit Yolu otobüsünün işlemediği 1 Aralık – 28 Şubat tarihleri arasında ise yol özel araçlara açık.
Rotanın son durağı yiyecek, içecek, tuvalet ve hediyelik eşya mağazasının olduğu Hermit’s Rest. En son geri dönüş otobüsü gün batımından yarım saat sonra kalkıyor ve dönerken bütün duraklara uğramıyor. 11 kilometrelik bu yolu otübüsten hiç inmeden 75 dakikada tamamlayabiliyorsunuz.
South Rim’in tercih edilmesinin en önemli nedeni bence içinde bir köy olması. Grand Canyon Village (Grand Kanyon Köyü), South Rim’in merkezi. Köy, tren yolunun kanyona ulaştığı tek yer ve ana hatları ile üçe ayrılıyor:
- Visitor Center /Ziyaretçi Merkezi
- Market Plaza / Alışveriş Yapabileceğiniz mağazaların olduğu alan
- The Historic District / Tarihi Bölge
Bizim South Rim gezimiz de elbette ziyaretçi merkezinden başladı. Mather noktasının güneyinde yer alan ve sabah 09.00’dan akşam 17.00’ye kadar açık olan merkezden içeri girdiğim anda çok etkilendiğim bir şey oldu. Ailesi ile kanyonu ziyarete gelen bir çocuğa görevliler and içtiriyorlardı: ‘Her zaman doğayı koruyacağıma, canlılara zara vermeyeceğime….’ gibi… Görevli söylüyordu, çocuk tekrar ediyordu ve elini kaldırıp yemin etti. Hayatı boyunca bu yemini unutmayacağına ve daima bu konularda dikkatli olacağına eminim. Hayran oldum!
İçeride önce her yere yerleştirilmiş olan tabelalar, haritalar ve hatta bilgisayarlardan nereleri görebileceğimiz, oralara nasıl gidebileceğimiz konusunda bilgi alabilmek için biraz bakındık.
Ardından bize en güzel yol gösterici olacağını düşündüğümüz Grand Canyon: A Journey of Wonder (Büyük Kanyon: Harikalar Diyarına Yolculuk) isimli yirmi dakikalık filmi izledik. Kısaltılmış versiyonunu Youtube’ta izleyebilirsiniz.
Daha önce de söylediğim gibi ziyaretçi merkezinden Grand Canyon içindeki pek çok noktaya ücretsiz otobüsler var ama biz altı milyon yıllık bu yolda yürümeyi tercih ettik.
South Rim yolunun tamamını yürüdük, sonradan yorgunluktan ve ayak ağrısından biraz pişman olsak da 🙂
Köyde, ağırlıklı olarak 20. Yüzyılın ilk yarısında Santa Fe Demiryolları tarafından inşa edilen Historic Distric yani tarihi bölgeyi bulacaksınız. Mary Colter’s Lookout Studio ve Hopi House dahil 1900’lerin başlarından kalma. Tahmin edeceğiniz gibi Hopi House bu kültüre olan sevgimden dolayı benim en çok vakit geçirdiğim yer oldu. 🙂
Tren Deposu’na uğrayın ve Başkan Teddy Roosevelt ve sanatçı Thomas Moran’ın kanyonda vakit geçirdiği günlerde kendinizi hayal edin.
Biz yolda karşımıza çıkan Verkamp’s Visitor Center’a uğradık. Zamanda yolculuk yaparken göreceğiniz kitaplar ve hediyelikler harika!
Biz uğramadık ama ilgilenenler olursa bir zamanlar kanyonun öncü fotoğrafçılarının evi olan Kolb Studio ve sanat sergileri gezilebilir. Burada da kanyon ve yerliler hakkında bilgiler veren harika kitaplar ve tüm gelirleri doğrudan stüdyonun bakımına giden hediyelik eşyalar var. El Tover Hotel ise tarihten bir sunum ve hediyelik eşyalar bulup keyifli bir yorgunluk molası için ideal.
Market Plaza ise Grand Canyon Köyü’nin ticari merkezi. Burada pek çok mağaza, kafe, banka ve Yavapai Lodge informasyon merkezini bulabilirsiniz.
Yavapai Jeoloji Müzesi (Yavapai Gözlem İstasyonu olarak da geçiyor) Market Plaza’dan yaklaşık iki kilometre uzaklıkta ve kanyona müthiş bir bakış açısı var. İçeride katmanların üç boyutlu modelleri ve harika fotoğrafları ile bölgenin jeolojik hikayesini anlatan sergiler var.
Grand Canyon North Rim (Büyük Kanyon Kuzey Bölgesi)
North Rim ilk kar düşüşüyle kapanıyor ve 15 Mayıs- 15 Ekim tarihleri arasında açık. Dolayısıyla tarihler uygun olmadığı için biz gezemedik. Ama zaten Grand Canyon North Rim, kanyona gelenlerin neredeyse %10’u tarafından ziyaret ediliyor. Özellikle yıldızların altında uyumayı tercih eden kampçıların ve maceraseverlerin tercihi. Kış aylarında tüm yollar kapalı olmasına rağmen, dağcılar ve kayakçılar özel bir izin ile girebiliyor.
North Rim, South Rim’den görünüyor olsa da, oraya ulaşmak için yaklaşık beş saatlik bir araba yolculuğu gerekiyor. Yine de bir çok ziyaretçi manzaraların Güney Rim’e göre daha inanılmaz olduğuna inanıyor. Kuzey Rim’e güney Utah’tan daha kolay erişilebiliyor.
Her zamanki gibi The North Rim Visitor Center/ Kuzey Rim Ziyaretçi Merkezi’nden bilgi alarak geziye başlamak en güzeli. Bu kanyon daha çok hiking için tercih ediliyor. Çeşitli zorluklardaki parkurlardan birini seçip bu yürüyüşlere katılınabilir. On üç yürüyüş parkuru var ve yürüyüş süreleri yirmi dakika ile altı saat arasında değişebiliyor.
Katırlar ile bir saatlik ya da 80 dolara yarım günlük geziler olsa da ben bunun hayvanlara bir işkence olduğunu düşünüyorum, hele ki aşırı sıcak olan yaz aylarında…
Araç ile gidilebilecek yerler de var tabi ki Kuzey kanyonda… The North Rim Scenic Drive Tur takibi ile Point Imperial ile Copa Royal noktalarına araç ile gidip istediğiniz yerde durarak fotoğraf çekebilrsiniz.
Bu arada South Rim ile North Rim arasında ücreti 65 dolar civarı olan tren turları var. Kanyonlara giriş ücretleri yedi gün ve her iki kanyonda da geçerli. Bazı günler ise girişler ücretsiz. 2019 yılı için ücretsiz günler ise şöyle: 21 Ocak, 20 Nisan, 25 Ağustos, 28 Eylül ve 11 Kasım.
Grand Canyon West Rim ve Skywalk
South (Güney) ve North (Kuzey) Rim’in aksine, Büyük Kanyon’un West Rim of The Grand Canyon (Batı Kanyon) kısmı Milli Park Servisi tarafından yönetilmemekte. “Uzun Çamların Halkı” olan Hualapai yerlileri nesiller boyunca bu bölgede yaşamış. Anavatanları, Grand Canyon’dan batı-orta Arizona’daki Bill Williams Nehri’ne ve Colorado Nehri’ni çevreleyen dağlardan San Francisco tepelerine kadar uzanıyormuş. 1883 yılında, 1.000.000 dönümden fazla bir alan Hualapai Rezervasyonu kurulmuş ve şimdi West Rim’in yönetimi Hualapai yerli kabilesine ait ve onlar tarafından işletilmekte.
Bugün kabilede yaklaşık 2.300 üye var. Route 66‘daki Peach Springs kabilenin karargahı. Kabile, Peach Springs’te bir otel, restoran ve hediyelik eşya dükkanı işletmekte.
Las Vegas‘ın merkezinden bu kanyona arabayla yaklaşık iki saatlik bir yol var. Bu yüzden Las vegas’tan buraya pek çok tur düzenleniyor. Kabile, daha fazla sayıda turisti çekmek için olanaklarını ve hizmetlerini genişletiyor. Turistlerin kanyonu ayaklarının altından izleyebilmesi için yapılan camdan teras “SkyWalk” inanılmaz bir deneyim.
Desert View East Rim /Çöl Manzarası Doğu Rimi
Bir de pek adı geçmeyen Desert View East Rim yani Doğu Kanyonu var ancak daha çok ‘Desert View’ yani “Çöl Manzarası” olarak adlandırılıyor ve tüm yıl boyunca açık. Desert View East, Grand Canyon South Rim’in bir parçası olmasına rağmen, Desert View Visitor Center (Ziyaretçi Merkezi), market, otopark, tuvalet, restoran, benzin istasyonu, piknik alanı ve hatta kendi kamp alanına sahip.
Eğer Grand Canyon’un kalabalığından uzak, daha sakin bir ziyaret istiyorsanız gelmeniz gereken yer burası. Manzaraları, batıdakiler kadar muhteşem ve daha da iyi olduğu bile söyleniyor. Özellikle de South Rim’deki en yüksek yer olan Historic Watctower yani Tarihi Gözetleme Kulesi’nin tepesinden.
Pueblo yerlilerinin yaşamı hakkında bilgi edinilebilecek Tusiyan Harabeleri ve Müzesi burada ve ücretsiz gezilebilir.
Grand Canyon’a Gitmek için En Uygun Zaman Nedir?
Daha önce de söylediğim gibi South Rim yıl boyunca açık. North Rim ise zorlu hava ve doğa şartlarından dolayı ilk kar düştüğünde kapanıyor ve 15 Mayıs-!5 Ekim arası açık. Bizim gittiğimiz Ocak ayı bence en ideal zamanlardan, çünü yaz aylarında sıcaklık çok artıyor.
Grand Canyon’da Gün Batımı ve Gün Doğumu
Her fotoğrafçının hayali gittiği yerlerde gün doğumu ya da gün batımı fotoğrafları çekmektir. Hele ki gittiğiniz yerler böyle kızıl topraklar olup doğa üstü manzaralar sunuyorsa. Aynı Horseshoe Bend en iyi fotoğraf için hangi saat diye tartışmalar devam ediyorsa Grand Canyon için de söz konusu.
Grand Canyon’da gün doğumu fotoğrafları çekebilmek için güneş ufuktan yükselmeden yarım saat önce gelmek ve en az bir saat kalmak gerekli. Ancak kanyon sabah saatlerinde çok soğuk olduğu için kıyafetini dikkatli seçmeniz gerekli.
Gün batımı fotoğrafları için ise çekim alanına doksan dakika önce gelip, güneş battıktan sonra da en az on dakika daha kalmayı planlayın, acele etmeyin çünkü gökyüzü kırmızı, pembe ya da turuncu renklerle alev alev yanabilir.
Gece gökyüzü fotoğrafları çekmek içn de kanyonda kalınabilir. Samanyolu ve yıldız pozlama fotoğrafları için harika bir deneyim olabilir diye düşünüyorum.
Fotoğraf saatinin dışında bir diğer soru da en iyi fotoğraf noktası neresi tabi ki… Aslında gün doğumu ya da batımı fotoğrafları için elbette doğuya ya da batıya bakan açılar bulmak lazım. Bilinen noktalardan Hermit yolunda Hopi noktası gün batımı için en iyi bakış acini veriyor. Yine Hermit yolu boyunca Mohave ve Pima Points kanyonun muhteşem manzarasını sunuyor ve hopi noktasına göre daha az kalabalık. Colorado Nehri’ni de gördüğü için güzel kareler yakalanabilir.
Ayrıca mükemmel doğu ve batı manzaraları sunan Desert View yolu boyunca bulunan noktalar arasında Yaki, Navajo ve Desert View bulunuyor. Desert View yakınındaki Lipan Noktası, güneydeki San Francisco tepeleri, Painted Desert harika manzaralar sunuyor. Unutulmaz gün doğumu için ise Mather veya Yaki Puanlarını deneyin.
Bugün bir Grand Canyon tatili demek kanyon manzaralarına bakmaktan daha fazlasını içeriyor. Turlar, nehir rafting gezileri, doğa yürüyüşü, kampçılık, helikopter turları kanyonun çeşitli açılardan değişik heyecanlar yaşama fırsatı veriyor.
